In Megárovo
about the middle of the 18th century, there existed only 3 to 6
Slav-speaking families. After the abortive revolt of 1770 Vlach-speaking
refugees from the village of Linotópi and Albanian-speaking refugees from
Kolonia and Bithkoúki moved to Megárovo to escape the rapacity of the Moslem
Albanian bands that were ravaging those areas. These new immigrants were
engaged primarily in tailoring and commerce, and secondarily in fine metalwork
and stock-rearing
Even before 1800 many fine
houses and 13 water-mills had been erected at Megárovo. Around the same time
Oiconomos Papademetrios from Constantinople purchased from Seïd Rustem that
part of the mountain, together with its forests, which lay above the township and he may have acquired some of the lowlands too. Oiconomos Papademetrios
also carried out the duties of school-master. Another man mentioned as a
schoolmaster is a certain Morokis, teaching around 1800.
 |
| Κατεστραμμένη αγιογραφία στον Άγιο Δημήτριο |
At the beginning of the 19th
century Megárovo was the property of Seïd Rustem Bey, kaymakam of
Monastir. The tradition about the property he held was still extant at the
beginning of the present century. In a petition drawn up by certain inhabitants of
Megárovo and dated 24 December 1807, there is a noticeable predominance of
Greek and Vlach names. Amongst these, for example, figure Papa-Thodoros,
Papa-Thanasis, Kostas Giorgis, Michalis Naoum, Gerasimos Stergios.
Some time later, Moslem
Albanians took advantage of Ali Pasha's death and the emergence of fresh
disorders to renew their incursions against the Vlach-speaking villages. They
wiped out Grámmousta, which had been built on the southern foothills of the
Grammos Range, and had been an important township with around 3.000
families, mostly engaged in stock-rearing. About ten families of head-shepherds
(τσελιγκάδες) came to settle in Megárovo along with some families from Bithkouki. In
1845 the Doga family invited 10-15 families of Albanian-Vlach shepherds from
Grammos to look after its flocks. This may be said to be the ultimate stage in
the settlement of Megárovo.
History of Macedonia 1354-1833
A. Vacalopoulos
Το ελληνικό σχολείο της Νιζόπολης χτίστηκε το 1870.Η κτητορική επιγραφή στο αέτωμα του κτηρίου αναφέρει « Ενδελεχεί μερίμνη και αγρύπνω επιστασία Μητροπολίτου Πελαγωνείας ΑΜΒΡΟΣΙΟΥ ανηγέρθη η σχολή αύτη χορηγούντος ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Δ. ΜΠΕΜΠΗ». Ο ευεργέτης της κοινότητας Κωνσταντίνος Μπέμπης διατηρούσε την εποχή εκείνη επιχειρήσεις στο Ρουχτσούκ της Ρουμανίας. Το λαμπρό σχολικό συγκρότημα στέγασε αρρεναγωγείο, παρθεναγωγείο και νηπιαγωγείο. Σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία, το 1908 φοιτούσαν στα τρία παραπάνω σχολεία 173 μαθητές, μαθήτριες και νήπια με πέντε δασκάλους και δασκάλες. Αυτοί ήταν οι: Ιωάννης Καρόζης, Ευφροσύνη Ρόμπη, Α. Σατραπέλλη, Ιωάννης Παπαμιχαήλ, Α. Ζιώγας. Από το 1902 έως και το 1907 δίδαξε η Αναστασία Χατζηδημητρίου, κατόπιν δε από το 1908 έως και το 1914, χρονιά που έκλεισαν οι σερβικές αρχές το σχολείο, δίδαξε η Ευδοκία Πέτρου τελειόφοιτη του παρθεναγωγείου Μοναστηρίου. Επίσης κατά καιρούς δίδαξαν οι δασκάλες Ιουλία Ρούφου και Ασπασία Πάνου. Τέλος κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα δίδαξε ο καθηγητής και ποιητής του Μοναστηρίου Πέτρος Κυριαζής. Καθήκοντα σχολικών εφόρων με πλούσια δράση ανέπτυξαν οι Θεόδωρος Νάκας και Νικόλαος Κούσιος. Στη Νιζόπολη, τη δύσκολη περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα ονομαστές οικογένειες προκρίτων όπως του Ζήση και Νάκα Στέρπου, του Πάπου Χρυσικού, του Στέργιου Νάστου, του Δημήτρη Γιαννώτα, του Γούλη Ψαρίκου, του Δημήτρη Σέρρου, του Δημήτρη Παπαζήση του Θεόδωρου Αδάμ καθώς και η οικογένεια Σέμπη ανέπτυξαν πλούσια πολιτιστική, φιλεκπαιδευτική και εθνική δράση. Οι Νιζοπολίτες διερμηνεύοντας τη βαθειά τους πίστη προς την Ορθοδοξία και το Πατριαρχείο αντιτάχθηκαν σθεναρά στην κάθε είδους εθνικιστική προπαγάνδα του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα, και ιδιαίτερα αυτής της ρουμανικής.
Το Ελληνικό Υπουργείο των Εξωτερικών σε συνεργασία με τις αρχές της γειτονικής χώρας και την Κοινότητα της Νιζόπολης ανέλαβε την ανακαίνιση του ιστορικού σχολείου.
