Βασίλειος Μαλεγκάνος, δάσκαλος

Μετά το 1904 οι Βούλγαροι εξαπέλυσαν έναν άγριο πόλεμο εναντίον των δασκάλων και των Ελλήνων κληρικών. Με την εξόντωσή τους, αλλά και με το κλείσιμο των ελληνικών σχολείων από τη μια μεριά και με την ίδρυση βουλγαρικών σχολείων και εκκλησιών, στελεχωμένων με δασκάλους και κληρικούς από την άλλη μεριά, σιγά σιγά και με την πάροδο του χρόνου, η Μακεδονία θα άλλαζε εθνολογικά και μ’ αυτόν τον τρόπο θα γινόταν βουλγαρική.

                Στο Κεφαλάρι της Καστοριάς υπηρετούσε στο Δημοτικό Σχολείο ο Βασίλειος Μαλεγκάνος. Είχε γεννηθεί το 1885 στην Καστοριά από καλούς γονείς, το Θωμά και τη Μαρία, οι οποίοι ήταν οικονομικά ευκατάστατοι.

                Τέλειωσε το Δημοτικό Σχολείο και μετά πήγε στο μοναστήρι των Αγίων Αναργύρων Μελισσοτόπου, για να συνεχίσει τις σπουδές του εκεί, διότι υπήρχε μια Σχολή που κατάρτιζε νέους για δασκάλους.

                Ο μικρός Μαλεγκάνος είχε αγαπήσει το μοναστικό βίο και θέλησε να καρεί μοναχός, αλλά οι γονείς του αντέδρασαν κι έτσι, με τις ευλογίες του τότε Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη, διορίστηκε διδάσκαλος στο Κεφαλάρι.

                Εκεί εργάστηκε δυο χρόνια. Είχε γίνει 20 χρονών κι ήταν μεγάλη η αγάπη του στα γράμματα κι ο ζήλος του να μαθαίνει στα Ελληνόπαιδα του χωριού το Αλφαβητάριο, ώστε, όταν θα τέλειωναν το σχολείο, θ’ αποκτούσαν κάποια στοιχειώδη μόρφωση.

                Οι κάτοικοι του χωριού τον αγαπούσαν και τον εκτιμούσαν πολύ.

                Ο παπάς του χωριού είχε μια κόρη που ήθελε να την δώσει για γυναίκα στο νεαρό δάσκαλο, αλλά κι ο Μαλεγκάνος αγάπησε την κόρη του παπά. Κάθε τόσο πήγαινε στο σπίτι της νέας και σχεδόν είχαν αποφασίσει να κάνουν αρραβώνα.

                15 Φεβρουαρίου 1905, ημέρα Δευτέρα, Καθαρά Δευτέρα των Νηστειών· ο Μαλεγκάνος πήγε στ’ αμπέλι τους με τους εργάτες για να σκάψουν και, σαν νύχτωσε, πριν από το ηλιοβασίλεμα, οι εργάτες πήγαν στα σπίτια τους κι ο δάσκαλος στο Κεφαλάρι, για να κανονίσει με τον παπά του χωριού για τον αρραβώνα. Πήγε στο Κεφαλάρι, τον υποδέχτηκαν στενοχωρημένοι σαν τον είδαν. Τον κέρασαν τσίπουρο, δε μίλησε, ξάπλωσε στο κρεβάτι για να ξεκουραστεί από τη βαριά δουλειά στο αμπέλι. Κάτι όμως δεν πήγαινε καλά· είδε κρύα πράγματα, αλλά δε ρώτησε. Την εποχή εκείνη στην περιοχή Κορεστίων δρούσαν οι βοεβόδες Τσακαλάρωφ και Μητροβλάχο με πολυπληθείς συμμορίες κομιτατζήδων.

                Ο Βασίλειος Τσακαλάρος, όπως ήταν το επώνυμό του, ήταν Έλληνας δάσκαλος κι είχε σπουδάσει σε ελληνικά σχολεία, αλλά πουλήθηκε στους Βουλγάρους για καλύτερο μισθό, αφού μετεκπαιδεύτηκε στη Σόφια και οργανώθηκε στο βουλγάρικο κομιτάτο· ήρθε στην Καστοριά, στα Κορέστια, κι έγινε αρχηγός (βοεβόδας) κι άρχισε τον αγώνα του κατά των Ελλήνων, αφού στρατολόγησε πολλούς κομιτατζήδες.

                Μια μέρα ο Τσακαλάρωφ –έτσι έκανε το επίθετό του- αντάμωσε το δάσκαλο Βασίλειο Μαλεγκάνο και του πρότεινε να γίνει Βούλγαρος δάσκαλος, αλλά ο Μαλεγκάνος αρνήθηκε, δίχως να φοβηθεί, τον οπλισμένο Τσακαλάρωφ.

-Σκέψου και περιμένω απάντηση, είπε ο Τσακαλάρωφ, είναι κρίμα να χάσεις τα νιάτα σου, σκέψου καλά.

-Όχι, δε γίνεται αυτό, Βασίλη Τσακαλάρωφ, οι δρόμοι μας είναι διαφορετικοί, εσύ πήρες το δρόμο σου κι εγώ το δικό μου. Γύρισε στο ελληνικό σχολείο, Βασίλη, θα μεσιτέψω στο Μητροπολίτη.

-Μαλεγκάνο, απάντησε ο Τσακαλάρωφ, έτσι που σκέφτεσαι, θα φας το κεφάλι σου. Είναι κρίμα σου λέγω, έλα στο βουλγαρικό, γιατί αλλιώς…

Και σταμάτησε. Χώρισαν και πήρε ο καθένας το δρόμο του.

                Ο Τσακαλάρωφ, αφού μάταια περίμενε τον Μαλεγκάνο, αποφάσισε να τον δολοφονήσει κι έτσι την Καθαρά Δευτέρα, πριν πάει ο Μαλεγκάνος στο σπίτι του μέλλοντα πεθερού του, στο σπίτι του παπά.

-Μη μιλήσεις. Σε λίγο θα έρθει ο Μαλεγκάνος. Αν βγεις και τον υποδεχτείς, θα κάψω το σπίτι σου και θα σας σκοτώσω όλους.

Ο παπάς βρέθηκε σε δύσκολη κατάσταση. Δεν ήξερε τι να κάνει. Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα. Ο Τσακαλάρωφ όμως, καλού κακού, έκλεισε στην κάμαρη όλη την οικογένεια, για να μη φύγει κάποιος απ’ αυτούς και ειδοποιήσει το δάσκαλο. Στην άλλη κάμαρη έμεινε με τους συντρόφους του και περίμενε, αφού έκανε σύσταση στον παπά να υποδεχτεί το δάσκαλο μέσα και να τον κεράσουν δίχως να δείχνουν τη στεναχώρια τους.

-Κατάλαβες, παπά;

-Ναι, απάντησε ξερά ο παπάς και σώπασε.

Δύσκολες στιγμές, τι να αποφάσιζε; Να σωθεί ο δάσκαλος ή η οικογένειά του; Δίλημμα τρομερό, ο φόβος κι η αγάπη για την οικογένειά του υπερίσχυσαν κι έτσι περίμεναν το μοιραίο.

Μόλις ξάπλωσε ο δάσκαλος ανύποπτος, ξαφνικά άνοιξε η πόρτα κι όρμησαν οι κομιτατζήδες, τον άρπαξαν και τον οδήγησαν στο Αλώνι, όπου τον έδεσαν στο στύλο που βρίσκεται στο κέντρο.

-Λέγε, Μαλεγκάνο, θα γίνεις Βούλγαρος; Ρώτησε άγρια ο αρχικομιτατζής.

-Όχι, φώναξε με θάρρος ο δάσκαλος, προτιμώ το θάνατο.

Στο άκουσμα της άρνησης οι κομιτατζήδες άρχισαν να τον τρυπούν με τα μαχαίρια τους και τις ξιφολόγχες. Τον χτυπούσαν με τέτοια μανία που οι μαχαιριές πέφτανε βροχή· 99 μαχαιριές μέτρησε ο ιατροδικαστής.

"Ο εκ Καστοριάς της Μακεδονίας Ελληνοδιδάσκαλος Βασίλειος Δ. Μαλιγγάνος. Εδολοφονήθη εις το χωρίον Σέτομα παρά των Βουλγάρων την 14 Φεβρουαρίου 1905, τροθείς δι' 99 λογχών".

                Σαν τον αποτέλειωσαν κι ο Εθνομάρτυρας δάσκαλος παρέδωσε την αγία ψυχή του, οι βάρβαροι τον πήραν και τον πήγαν στ’ αμπέλι του κοντά στον Απόσκεπο, κάτω απ’ το χωριό προς την Καστοριά.

                Ο πατέρας του δασκάλου, σαν πέρασε η ώρα, ανησύχησε κι αφού καβάλησε τ’ άλογό του πήγε στο αμπέλι για να δει τι έγινε ο γιος του. Όταν έφτασε, είδε το γιο του ξαπλωμένο στην είσοδο του αμπελιού, κατέβηκε και, μόλις είδε το γιο του σκοτωμένο, λιποθύμησε. Όταν συνήλθε, έβαλε τις φωνές. Τότε τ’ άλογο τρόμαξε και γύρισε στην Καστοριά.

                Οι δικοί του, σαν το είδαν, ανησύχησαν κι αμέσως με τους γείτονές τους πήγαν στ’ αμπέλι, όπου είδαν με φρίκη τον πατέρα να οδύρεται πάνω στο κατατρυπημένο σώμα του άτυχου γιου του.

                Από εκεί πήραν το νεκρό και τον μετέφεραν στη Μητρόπολη, όπου ο Μητροπολίτης Γερμανός Καραβαγγέλης, σαν είδε το νεκρό ήρωα, αμέσως κάλεσε τον Τούρκο διοικητή.

                Έγιναν ανακρίσεις, νεκροψία και, μετά τις σχετικές διαδικασίες, μέσα σε θρήνους κι οδυρμούς έγινε η ταφή του ήρωα Μαλεγκάνου.

                Ο Γερμανός Καραβαγγέλης δεν κάθησε με σταυρωμένα χέρια. Έγραψε γράμμα στον καπετάν Βάρδα και του έγραφε να ενεργήσει ό,τι νομίζει καλό. Το γράμμα αυτό το αντιγράφουμε αυτολεξεί από το Αρχείο του Σ. Ράπτη κι έχει ως εξής:

Αδελφέ Βάρδα,

Σου στέλνω φωτογραφία νέου εθνομάρτυρος.

Βλέπεις και συ και τα παλληκάρια σου πόσες μαχαιριές έχει εις το κορμί του ο ωραίος και ενθουσιώδης αυτός νέος.

Η φωτογραφία ελήφθη επί τόπου. Ο αγγελιοφόρος θα σας δώσει πληροφορίες του νέου αυτού αποτροπαίου εγκλήματος των δολοφόνων. Λάβετέ τας υπ’ όψιν και ενεργήσετε ό,τι νομίσητε καλόν.

Ασπασμούς και πατρικάς ευχάς εις όλα τα τετιμημένα παλληκάρια σου.

Σας ασπάζομαι ο αδελφός σας.

Ο Βάρδας με τα παλληκάρια του πολέμησε με μανία τους κομιτατζήδες και σκότωσε πολλούς.

Ο Γερμανός Καραβαγγέλης όμως την άλλη χρονιά, το 1906, μόλις έμαθε ότι ο Μήτρο Βλάχο, ο δολοφόνος του Μαλεγκάνου, βρισκόταν στη Λεύκη, ειδοποίησε τον Τούρκο διοικητή να στείλει στρατό για να συλλάβει το Μητροβλάχο, αφού έδωσε για οδηγό κάποιον Χρήστο απ’ το Σιδηροχώρι (ήταν ξάδερφος άλλου δολοφονημένου δασκάλου, του Αθανασίου) και μετά ο διοικητής έστειλε το στρατό του  και κύκλωσε το χωριό Λεύκη και σκότωσε το Μητροβλάχο με τους συντρόφους του.

Ο δολοφόνος πλήρωσε τα εγκλήματά του. Με το φόνο του Μητροβλάχου γλίτωσε ο τόπος.

            (Από το βιβλίο του Αρχιμανδρίτη Μ. Σιδερίδη «Η Εκκλησία στο Μακεδονικό Αγώνα») 

Ελληνικά Κεραμοποιεία Μοναστηρίου

ΑΔΕΛΦΟΙ  Χ'ΗΛΙΑ

ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΝ

 

ΚΕΡΑΜΟΠΟΙΕΙΟΝ

Ν. ΦΙΚΗ

ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΝ

Ο διάδοχος Κωνσταντίνος στο Μοναστήρι

Μετά από μυστικές συμφωνίες ο  Ρώσος πρόξενος του Μοναστηρίου  έπεισε τον Τούρκο  αντιστράτηγο διοικητή της πόλης Ζεκή Πασά, και έναντι γενναίας αμοιβής 20.000 τουρκικών λιρών  ότι θα ήταν μάταιη κάθε περεταίρω αντίσταση  εφόσον η Μακεδονία είχε πλέον χαθεί οριστικά για την Τουρκία και ότι θα έπρεπε να σπεύσει σε βοήθεια του Εσάτ πασα για να σωθεί η Ήπειρος και η Αλβανία. Έτσι διευκολύνθηκε η προέλαση του Σερβικού στρατού προς το Μοναστήρι. Μετά από αυτήν την εξέλιξη η αντίσταση των Τούρκων δεν ήταν η αναμενόμενη. Ταυτόχρονα ρίχνοντας την 18^η Μεραρχία εναντίον των Ελλήνων καθήλωσαν τον Ελληνικό στρατό στην περιοχή της Μπάνιτσας (Βεύη).  Έτσι σε αυτόν τον αγώνα δρόμου, οι Σέρβοι με τη βοήθεια του ρωσικού παράγοντα  κατάφεραν να εισέρθουν πρώτη στην πόλη στις 6 Νοεμβρίου του 1912 ύστερα από μάχη πέντε ημερών και αφού οι εναπομείναντες  δυνάμεις συνθηκολόγησαν.

Η είσοδος των Σέρβων στο Μοναστήρι δεν προκάλεσε  ιδιαίτερο ενθουσιασμό στους κατοίκους της πόλης μιας  και ελάχιστες σερβικές οικογένειες κατοικούσαν εκεί. Καμιά σερβική σημαία δεν υψώθηκε στο Μοναστήρι. Οι Έλληνες της Πελαγονίας  απογοητεύτηκαν από τις εξελίξεις μιας και πρόσμεναν τη ύψωση της ελληνική σημαίας στην πόλη. Έξι ημέρες αργότερα  στις 15 Νοεμβρίου εισέρχεται στην πόλη  πανηγυρικά ο διάδοχος Κωνσταντίνο συνοδευόμενος από τους πρίγκιπες  Γεώργιο, Αλέξανδρο  και Παύλο καθώς και από τον Ίωνα Δραγούμη. Οι σέρβοι δεν επέτρεψαν να εισέρθει ο ελληνικός στρατός. Επικράτησαν σκηνές απερίγραπτου ενθουσιασμού . Όλος ο ελληνισμός του Μοναστηρίου παραβρέθηκε στην πανηγυρική δοξολογία στο ιερό ναό του Αγίου Δημητρίου. Η παρουσία του διαδόχου αποτελούσε για τους Μοναστηριώτες προάγγελο της προσάρτησης στο νέο ελληνικό κράτος.

Την κατάληψη της Πελαγονίας ακολούθησαν  6 με 7 μήνες σημαντικών γεγονότων που καθόρισαν τη μοίρα της περιοχής. Την 1^η Ιουνίου 1913 υπογράφεται από τις δύο κυβερνήσεις  αμυντική συμφωνία ώστε  να παρέχουν αμοιβαία βοήθεια  κατά τρόπον ώστε να έχουν κοινό σύνορο δυτικά του Αξιού ποταμού η δε διάταξη των νέων  συνόρων να βασίζεται επί της αρχής  “Occupation Effective» (σε ελεύθερη μετάφραση «ότι κατέχει ο καθένας του ανήκει».

Μητροπολίτης Πελαγονίας Χρυσόστομος (1912-18)

Ο Μητροπολίτης Πελαγονίας Χρυσόστομος (1912-18). Το 1917 το Μοναστήρι έγινε στόχος σφοδρών βομβαρδισμών. Κάθε ημέρα οι νεκροί ήταν πολλοί και ο φόβος εκ των βομβαρδισμών τέτοιος, ώστε οι ιερείς να μην έχουν το θάρρος να τους θάβουν. Ο ίδιος ο μητροπολίτης Χρυσόστομος παρέμενε κοντά στους νεκρούς, δίδοντας θάρρος στους ιερείς. Ήταν τόσο πιστός στο καθήκον, ώστε να μην κατεβαίνει στο καταφύγιο κατά την ώρα των επικίνδυνων βομβαρδισμών.

Στην υπηρεσία του Έθνους
Μία ημέρα Γάλλοι αξιωματικοί, παρουσιασθέντες μπροστά του τον ρώτησαν.
-Πως θεωρείτε εκείνους που βάλλουν εναντίον της πόλεως και σκοτώνουν τόσους ανθρώπους από τον άμαχο πληθυσμό;
Ο Χρυσόστομος χωρίς να χάσει το θάρρος του και θεωρώντας τους Αγγλογάλλους αιτία των κακών, διότι είχαν γεμίσει το Μοναστήρι με κάθε είδους πολεμική μηχανή, ώστε να αποβεί σημαντικός στρατιωτικός στόχος, τους είπε:
- Θα σας απαντήσω, αφού προηγουμένως σας ερωτήσω, πως λέγονται εκείνοι που μετέβαλλαν την πόλη σε μεγάλο οπλοστάσιο.

Ο Έλληνας Μητροπολίτης Πελαγονίας με το Γάλλο

 Συνταγματάρχη

 Vassitch τον Μάρτιο του 1917

Ότι δεν κατάφεραν οι βομβαρδισμοί  το κατάφερε ό εθνικός διχασμός . Οι Γάλλοι από την πρώτη στιγμή που εγκαταστάθηκαν στη περιοχή   άρχισαν να διενεργούν κατασκοπεία σε βάρος της Μητρόπολης στην οποία συμμετείχαν και έλληνες αξιωματικοί. Έλληνες Βενιζενικοί  αξιωματικοί  διέβαλαν τον Μητροπολίτη στους Γάλλος κατηγορώντας τον για «Κωνσταντισμό»  και φιλογερμανικά αισθήματα.  Η μομφή αυτή, που μάλιστα βασιζόταν σε ελληνικές αιτιάσεις  οδήγησε  το Μητροπολίτη Χρύσανθο και τον  αρχιδιάκονο  Αθηναγόρα  στις φυλακές Θεσσαλονίκης με τη συνοδεία Σενεγαλέζων  Γάλλων στρατιωτών.  Φυλάκισαν τότε μαζί του και τον Αρχιδιάκονό του, Αθηναγόρα. Το κενό που δημιουργήθηκε στη Μητρόπολη Πελαγονίας εκμεταλλεύτηκαν οι Σέρβοι οι οποίοι κατέλαβαν  τη Μητρόπολη Πελαγονίας  και την Ελληνική εκκλησία  ενθρονίζοντας στη θέση του Χρυσόστομου το βοηθό επίσκοπο  του μητροπολίτη Σκοπίων  και μετέπειτα πατριάρχη Σερβίας Βαρνάβα.  Στις φυλακές έμεινε έγκλειστος μια μερικές μέρες. Στη συνέχεια αναχώρησε για την Κωνσταντινούπολή όπου θα παρουσίαζε στο Πατριαρχείο τα δίκαια της επαρχίας του. Εκεί εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του ότι το Πατριαρχείο είχε μετατραπεί σε πολιτική λέσχη του βενιζελισμού. Η θέση αυτή του Χρυσόστομου είχε ως αποτέλεσμα ο Έλληνας αρμοστής στην Κωνσταντινούπολή  να απαιτήσει την εξορία του στο Άγιο Όρος “για την ασφάλεια του ιδίου” καθόσον κινδύνευε για τις θέσεις που εξέφραζε κατά του Βενιζέλου και υπέρ  του βασιλέα.  Υπό την επιτήρηση μυστικής αστυνομίας οδηγήθηκε στο Άγιο Όρος  στην Σκήτη του Μυλοποτάμου περιοχής της Μεγίστης Λαύρας, μαζί με τον Αθηναγόρα. Παρά τις παρεμβάσεις  πολλών αρχιερέων, οι Σερβικές αρχές δεν επέτρεψαν ποτέ την επιστροφή του στην Μητρόπολη Πελαγονίας.

http://www.synodinresistance.org/Theology_el/3d6001OmologitisIerarxisAK298.pdf
http://voukino.files.wordpress.com/2008/04/pelagonia_greeks.pdf

Η Θεοδώρα Στεφάνου από το Ορέχοβο.

"Τω αξιοτίμω κω Στεφάνω Δραγούμη. Εις την παρούσαν φωτ/φίαν είνε πάλιν η Θεοδώρα με την ενδυμασία του τόπου, η δε άλλη κόρη είνε η Μαρία Στ. Μωραϊτου η οποία κι αυτή είτον Αγγελιοφόρος γνωστή εις όλας σχεδόν τας ενταύθα συμμορίας, εφάνει εις το έπακρον πιγή και γενναία, ο Μεσαίος είνε αδελφός της Νικόλαος Στ. οπαδός του Νικ. Τσιολάκη οπλαρχηγού, ο οποίος έχει και δύο άλλας αδελφούς, ο μεν Μιχ. Στ. είνε και οπλαρχηγός, ο δε μικρότερος Θεόδωρος Στ. οπαδός πολλών αρχηγών. Εν Μοναστηρίω τη 7η Μαρτίου 1909. Ν. Καλαρρύτης".

"Τω αξιωτίμω κ.κ. Στεφάνω Δραγούμη. Η παρούσα φωτ/φία είνε της κ. Θεοδώρας Στεφάνου εξ Ωρεχόβου απέχων δύο ώρας εκ Μοναστηρίου, είτον Αγγελιοφόρος όλων σχεδόν των συμμοριών εφάνει άξιος επαίνου είτον και οπαδός του Αρχηγού Γ. Μακρή ή Νικοδήμου. Εν Μοναστηρίω τη 7η Μαρτίου 1909.
Ναούμ Καλαρρύτης".

http://www.ascsa.net/id/archives/image/0281

Νιζόπολη Πελαγονίας - Nizopoli of Pelagonia

Στη Νιζόπολη (πόλη που σήμερα ανήκει στην Π.Γ.Δ.Μ., δηλ. στο κράτος των Σκοπίων), δυτικά της Γευγελής-Μοναστηρίου, μέχρι τα τέλη του 19ου αι. και ως τις αρχές του 20ου αι.είχαν εγκατασταθεί Βλάχοι από διάφορα βλαχοχώρια του Ελλαδικού χώρου και εθεωρείτο ως μία από τις πιο σημαντικές εστίες της βλάχικης διασποράς. Βλάχοι Νιζοπολιτιάνοι εγνώριζαν τις πεδιάδες της Κατερίνης και τα πεδινή των Πιερίων ήδη από τις αρχές του 19ου αι., γιατί κάποιοι από αυτούς κατέβαιναν για χειμαδιά στην Πιερία την περίοδο αυτή. Παράλληλα, με την κάθοδό τους στην Κατερίνη και την αποχιακή παραμονή τους εδώ κατά τον 19ο αι. είχαν αναπτύξει σχέσεις με τους άλλους Βλάχους, που ζούσαν εδώ μόνιμα ή εποχιακά. Όταν, λοιπόν, κατά τη διάρκεια του Α` παγκοσμίου πολέμου η Νιζόπολη υπέστη σοβαρές καταστροφές, πολλοί κάτοικοι της αναγκάστηκαν να την εγκαταλείψουν και να ανζητήσουν καταφύγιο στην Ελλάδα. Ένα μέρος απ` αυτούς κατέφυγε στη γειτονική Φλώρινα μαζί με άλλους Βλάχους, ενώ ένα άλλο μέρος κατέφυγε ομαδική στην Κατερίνη. Όταν τελείωσε ο πόλεμος (1918) και αποκαταστάθηκε η ειρήνη, πολλοί από τους Νιζοπολίτες που είχαν καταφύγει στην Κατερίνη, αποφάσισαν και επέστρεψαν στη Νιζόπολη μετά το 1923. Ενώ μια άλλη ομάδα, περίπου 25 οικογενειών, αποφάσισε να παραμείνει οριστικά στην Κατερίνη και συγκρότησαν τον βλάχικο συνοικισμό γύρω από το Νοσοκομείο. Εδώ διαμένουν μέχρι και σήμερα.

Σοβαρά επεισόδια στο κοινοβούλιο των Σκοπίων.

Για Επίθεση στις Συνταγματικές Διατάξεις της πΓΔΜ, κάνει λόγο το Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι στην πΓΔΜ, μετά τα αίσχη που συνέβησαν χθες στα Σκόπια εντός και εκτός κοινοβουλίου.
Η επιτροπή καταδικάζει την χρήση βίας και απειλών και κάνει αναφορά σε τραυματισμούς πολιτών. Σε μερικές περιπτώσεις η Σκοπιανή αστυνομία χρησιμοποίησε βία εναντίον πολιτών ενώ τονίζει πως 2 Σκοπιανοί πολίτες επιλεκτικά συνελήφθησαν και αχρείαστα μέτρα πάρθηκαν εναντίον τους.
Η ανακοίνωση αναφέρει όσα έγιναν εντός κοινοβουλίου, όπου μέλη της επιτροπής στάθηκαν αυτόπτες μάρτυρες μπροστά σε βουλευτές (της αντιπολίτευσης) που έκλαιγαν και είχαν σκιστεί τα ρούχα τους. Ένας βουλευτής ήταν αναίσθητος, ενώ άλλοι χρειάστηκαν ιατρική φροντίδα.
Η ανακοίνωση αναφέρει πως δεν επετράπει σε μέλη της επιτροπής μαζί με δημοσιογράφους να παρακολουθήσουν την ψηφοφορία.
Όπως επισημαίνει το Παρατηρητήριο αυτές οι πρωτοφανείς και ντροπιαστικές ενέργειες αποτελούν μια επίθεση  στις Συνταγματικές Διατάξεις της πΓΔΜ.  Η ανακοίνωση κάνει λόγο για τις δηλώσεις των βουλευτών της αντιπολίτευσης, οι οποίοι αναφέρουν ό,τι ειδικές μονάδες της αστυνομίας τους πέταξαν  βίαια έξω από το κοινοβούλιο.
Η επιτροπή κάνει ιδιαίτερη μνεία στην αντισυνταγματική ενέργεια του προέδρου της Σκοπιανής βουλής να δώσει διαταγή να…πεταχτούν έξω από το κοινοβούλιο οι βουλευτές της αντιπολίτευσης. Όπως επισημαίνει μπορεί να δώσει τέτοια διαταγή μόνο για έναν βουλευτή και μετά από προειδοποίηση. Όχι όμως για ολόκληρο γκρουπ.

The church of Saint Paraskevi at Milovista. (Malovishte)

Πηγή: Βιβλίο του 

Risto Paligora, 

St Petka, Malovista,

 Bitola 2006.

Η τρίκλιτη Βασιλική της Αγίας, προστάτιδας των Βλαχοφώνων, ανεγέρθηκε με δαπάνες των κατοίκων το  1856, Είναι ένας από τους τρεις μεγαλύτερους ναούς στο σημερινό κράτος των Σκοπίων, που εγκατέλειψε στην καταστροφική φθορά του χρόνου.
Ανιστορήθηκε το 1998 με δαπάνες του Νίκου Παληγόρα, μεγαλοεπιχειρηματία εισαγωγής - εξαγωγής και επεξεργασίας μετάλλων. Σημειωτέων ότι η οικογένεια Παληγόρα, μετανάστευσε στην Μηλοβίστα από τη γειτονική Νέβεσκα  - Νυμφαίο. πριν από διακόσια χρόνια.

Σε πολλές από τις αγιογραφίες στην Αγία Παρασκευή (1892)   Μηλόβιστας των Σκοπίων (FYROM),  οι νεορωσικές επιδράσεις είναι εμφανείς και αυτό φαίνεται από το γενικότερο ύφος, όπως για παράδειγμα η εικόνα με τη Θεοτόκο και τα στρογγυλοποιημένα πρόσωπα και με τις αναγεννησιακού τύπου κεφαλές των αγγέλων κάτω από το θρόνο της Παναγίας.

Οι Αγιογραφίες στο Ναό Αγίας Παρασκευής  στη Μηλόβιστα Σκοπίων, είναι έργα των Χιονιαδιτών αγιογράφων Σωκράτη Ματθαίου, Χριστοδούλου και Θωμά Αναστασίου (1892). 

The Vlachs village of Milovista (Malovishte)

The village of  Milovista (Malovishte) is the only inhabited settlement in the western part of the Pelister National Park, 10 km from Bitola.The village is situated at the crossing of several small water streams forming the Shemnica river. Historical sources mention this village for the first time in the 16th century. Preliminary archaeological excavations discovered the remains of late Classical buildings, located along the ancient Via Egnatia, which crossed this region. It is supposed that the oldest nucleus of the village be set up on the location of the village centre, called Muzgaga. People coming from three, still existing quarters, known as the Upper Quarter, Along the Pit and the Lower Quarter, gathered there around the inn, the school and several stores.
The inhabitants of Malovishte are the Vlahos, Aromans. The tradition of this ethnic group is expressed particularly in its vernacular architecture, comprising stone buildings in the form of towers, as well as buildings influenced by the European historicism. House interiors had three essential functions: domestic economy, residence, and hospitality for the guests. The interiors are furnished with built-in cupboards for storing the kitchenware, wardrobe for bedclothes (sergen), and shelves embellishing the fireplace. They are decorated with wooden ceilings contrasting with the geometrical patterns and vivid colors of the woven rugs. The interiors are very functional. Οι εσωτερικοί χώροι είναι πολύ λειτουργικό.The unique spatial structure with visually separated quarters, the narrow streets, the spectacular natural environment, and the diversity of houses, are the main features that contribute to the significance of this village, one of the few traditional heritage settlements still inhabited. Malovishte is a testimony to the authentic culture and traditions of the Vlahos community.
 The unique spatial structure of the village, the diversity of the house typology, the spectacular natural environment, are the main features that contribute to the significance of this village. 

http://www.seecorridors.eu/filebank/file_162.pdf

Το παλιό Ελληνικό Σχολείο της Νιζόπολης Πελαγονíας

Το ελληνικό σχολείο της Νιζόπολης χτίστηκε το 1870.Η κτητορική επιγραφή στο αέτωμα του κτηρίου αναφέρει « Ενδελεχεί μερίμνη και αγρύπνω επιστασία Μητροπολίτου Πελαγωνείας ΑΜΒΡΟΣΙΟΥ ανηγέρθη η σχολή αύτη χορηγούντος ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Δ. ΜΠΕΜΠΗ». Ο ευεργέτης της κοινότητας Κωνσταντίνος Μπέμπης διατηρούσε την εποχή εκείνη επιχειρήσεις στο Ρουχτσούκ της Ρουμανίας. Το λαμπρό σχολικό συγκρότημα στέγασε αρρεναγωγείο, παρθεναγωγείο και νηπιαγωγείο. Σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία, το 1908 φοιτούσαν στα τρία παραπάνω σχολεία  173 μαθητές, μαθήτριες και νήπια με πέντε δασκάλους και δασκάλες. Αυτοί ήταν οι:  Ιωάννης Καρόζης, Ευφροσύνη Ρόμπη, Α. Σατραπέλλη, Ιωάννης Παπαμιχαήλ, Α. Ζιώγας. Από το 1902 έως και το 1907 δίδαξε η Αναστασία Χατζηδημητρίου, κατόπιν δε από το 1908 έως και το 1914, χρονιά που έκλεισαν οι σερβικές αρχές το σχολείο, δίδαξε η Ευδοκία Πέτρου τελειόφοιτη του παρθεναγωγείου Μοναστηρίου. Επίσης κατά καιρούς δίδαξαν οι δασκάλες Ιουλία Ρούφου και Ασπασία Πάνου. Τέλος κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα δίδαξε ο καθηγητής και ποιητής του Μοναστηρίου Πέτρος Κυριαζής. Καθήκοντα σχολικών εφόρων με πλούσια δράση ανέπτυξαν οι Θεόδωρος Νάκας και Νικόλαος Κούσιος. Στη Νιζόπολη, τη δύσκολη περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα ονομαστές οικογένειες προκρίτων όπως του Ζήση και Νάκα Στέρπου,  του Πάπου Χρυσικού, του Στέργιου Νάστου, του Δημήτρη Γιαννώτα, του Γούλη Ψαρίκου, του Δημήτρη Σέρρου, του Δημήτρη Παπαζήση του Θεόδωρου Αδάμ καθώς και η οικογένεια Σέμπη ανέπτυξαν πλούσια πολιτιστική, φιλεκπαιδευτική και εθνική δράση.  Οι Νιζοπολίτες διερμηνεύοντας τη βαθειά τους πίστη προς την Ορθοδοξία και το Πατριαρχείο αντιτάχθηκαν σθεναρά στην κάθε είδους εθνικιστική προπαγάνδα του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα, και ιδιαίτερα αυτής της ρουμανικής.

Το Ελληνικό Υπουργείο των Εξωτερικών σε συνεργασία με τις αρχές της γειτονικής χώρας και την Κοινότητα της Νιζόπολης ανέλαβε την ανακαίνιση του ιστορικού σχολείου.

Στις 22 Αυγούστου 2009 στη Νιζόπολη της Πελαγoνίας πραγματοποιήθηκαν τα εγκαινία της αναστήλωσης του ιστορικού ελληνικού σχολείου Νιζοπόλεως.

Πηγή:  http://www.vlahoi.net/

Το ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής στη Νιζόπολη της Πελαγονίας

ΕΙΣ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΝ ΑΙΩΝΙΟΝ ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ Μ. ΧΡΥΣΙΚΟΥ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΝΙΖΟΠΟΛΕΩΣ Τη 12 Ιουλίου 1900

Megarovo Μεγάροβο (Magarevo)

In Megárovo about the middle of the 18^th century, there existed only 3 to 6 Slav-speaking families. After the abortive revolt of 1770 Vlach-speaking refugees from the village of Linotópi and Albanian-speaking refugees from Kolonia and Bithkoúki moved to Megárovo to escape the rapacity of the Moslem Albanian bands that were ravaging those areas. These new immigrants were engaged primarily in tailoring and commerce, and secondarily in fine metalwork and stock-rearing

 Even before 1800 many fine houses and 13 water-mills had been erected at Megárovo. Around the same time Oiconomos Papademetrios from Constantinople purchased from Seïd Rustem that part of the mountain, together with its forests, which lay above the township and he may have acquired some of the lowlands too. Oiconomos Papademetrios also carried out the duties of school-master. Another man mentioned as a schoolmaster is a certain Morokis, teaching around 1800.

Κατεστραμμένη αγιογραφία στον Άγιο Δημήτριο

 At the beginning of the 19^th century Megárovo was the property of Seïd Rustem Bey, kaymakam of Monastir. The tradition about the property he held was still extant at the beginning of the present century. In a petition drawn up by certain inhabitants of Megárovo and dated 24 December 1807, there is a noticeable predominance of Greek and Vlach names. Amongst these, for example, figure Papa-Thodoros, Papa-Thanasis, Kostas Giorgis, Michalis Naoum, Gerasimos Stergios.

 Some time later, Moslem Albanians took advantage of Ali Pasha's death and the emergence of fresh disorders to renew their incursions against the Vlach-speaking villages. They wiped out Grámmousta, which had been built on the southern foothills of the Grammos Range, and had been an important township with around 3.000 families, mostly engaged in stock-rearing. About ten families of head-shepherds (τσελιγκάδες) came to settle in Megárovo along with some families from Bithkouki. In 1845 the Doga family invited 10-15 families of Albanian-Vlach shepherds from Grammos to look after its flocks. This may be said to be the ultimate stage in the settlement of Megárovo.

 History of Macedonia 1354-1833

A. Vacalopoulos

 

Τα Θεοφάνεια στη Φλώρινα το 1918

Φλώρινα, 1918. Θεοφάνεια. Επίσκεψη του στρατηγού Guillaumat στη Φλώρινα (1918). Ελληνική ημέρα της γιορτής (Θεοφάνια). Tελετή της κατάδυσης του Σταυρού.


 Πρόκειται για φωτογραφικό ντοκουμέντο της περιόδου του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και ειδικότερα από την παρουσία των Γαλλικών και των συμμαχικών στρατευμάτων της Αντάντ στην περιοχή της Φλώρινας.